آسم ؛ بیماری مزمن تنفسی

آسم ؛ بیماری مزمن تنفسی

نویسنده:حامد کوماهی

آسم بیماری مزمن راه هایی هوایی است که مشخصه آن التهاب این راه ها و افزایش پاسخ دهی آنها در مواجه با طیف گسترده ای از محرک ها می باشد . افراد مبتلا به این بیماری هنگام وارد شدن هوا به داخل ریه ها دچار حملات آسمی و دشواری در تنفس می گردند . این حملات زمانی بروز می کنند که مجاری هوایی در اثر عوامل خاص محیطی بیش فعال شده و سپس ملتهب و مسدود شوند . این حمله ها شبیه کشیدن نفس عمیق در هوای به شدت سرد زمستان است . در این حالت نفس کشیدن سخت تر شده و باعث بروز آسیب دیدگی می شود و ممکن است در نهایت به سرفه کردن بینجامد . در این شماره بر آن شدیم برای افزایش آگاهی خانواده ها از این بیماری خطرناک ، مصاحبه ای با دکتر سامان توانا «فوق تخصص ریه » داشته باشیم که از نظرتان می گذرد .

به عنوان اولین سوال لطفاً تعریف جامعی از بیماری آسم بفرمایید ؟ آسم یک بیماری التهابی مزمن مجرای هوایی است که همراه با علائمی از جمله تنگی نفس ، احساس فشار در قفسه سینه ، سرفه و خس خس سینه بروز می کند . سن شیوع این بیماری معمولاً زیر هجده سال و به خصوص زیر شش سالگی است و در پسرها در سنین قبل از بلوغ بیشتر از دخترها بروز می کند و در دوران بلوغ تقریباً برابر می شود و سپس در خانم ها شیوع بیشتری نسبت به آقایان می یابد .
به طور کلی عوامل ایجاد این بیماری چیست ؟ یکی از عوامل بسیار مهم ، عوامل ژنتیکی است . این عوامل در بچه هایی که یکی از والدین مشکل دارد ، تا 25 درصد بیشتر می شود و اگر هر دو مبتلا باشند ، تا 50 درصد هم می رسد . عامل دیگر دود سیگار است . در خانه هایی که والدین از سیگار استفاده می کنند ، شیوع بیماری طبعاً بیشتر می شود . حتی مادران بارداری که از سیگار استفاده می کنند ، ریسک شیوع آسم در فرزندشان افزایش پیدا می کند . در فصول سرد سال نیز که تهویه محیط خانه چندان به خوبی انجام نمی شود ، احتمال بروز آن بیشتر می شود . عامل دیگر ، آلرژی ها هستند که آنها را می توان به چهار گروه تقسیم کرد : یکی مایت ها که جزء بندپایانی هستند که با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند و در جاهای گرم و مرطوب رشد می کنند و از عوامل مهم افزایش شیوع آلرژی می باشند . نوع دیگر کپک ها هستند و نوع سوم ، گل و گیاه که در فصل بهار بیشتر است و مورد چهارم حیوانات خانگی و به خصوص گربه است که موی بدن آن می تواند مشکل ایجاد کند . عامل دیگر ، استرس می باشد که می تواند آسم را تشدید کند . همچنین ، ورزش کردن در هوای سرد و خشک توصیه نمی شود ، یکی دیگر از عوامل ایجاد آسم حاملگی است . تاثیر حاملگی بر روی آسم در بسیاری از موارد قابل پیش بینی نیست . در یک سوم موارد آن را تشدید می کند ، در یک سوم موارد هیچ تاثیری ندارد و در یک سوم موارد حتی موجب کاهش آن می شود . عامل دیگر عوامل غذایی ـ دارویی است . مصرف بعضی داروها مثل بروفن ، دیکلوفناک ده تا سی درصد می توانند آسم را بدتر کنند و کمبود بعضی ویتامین ها ، مثل A و همچنین مواد افزودنی و مواد رنگی موجود در غذا خود باعث تشدید آسم است .
علائم این بیماری چیست ؟ بیماران معمولاً دچار حمله ی تنگی نفس و خس خس سینه می شوند که این حملات یا خود به خود خوب می شود و یا باید درمان شود . معمولاً در پایان حمله ، شخص سرفه های زیادی می کند و خلط هایی لوله ای در قالب مجرای حلقی دارد . البته در بعضی مواقع این بیماری آنقدر شدید است که شخص را دچار حمله مداوم می کند که به آن آسماگیتوسی می گویند . گاه حملات شبانه آسم که معمولاً بین ساعت چهار تا شش صبح به وجود می آید ، ممکن است با مشکلاتی همچون « برگشت اسید معده » به داخل مری که خیلی هم شبیه آسم و اتفاقاً از عوامل تشدید کننده آن است ، اشتباه شود که باید گفت ، رفلاکس معمولاً یک ساعت بعد از خوابیدن ایجاد می شود ، ولی حملات آسمی بیشتر در ساعت چهار تا شش صبح اتفاق می افتد .
درمان این بیماری به چه صورت است ؟ درمان این بیماری بسته به شدت بیماری و اینکه بیمار در چه مرحله ای از بیماری مراجعه کند ، متفاوت است . بهترین درمان استفاده از آگونیست های کوتاه اثر می باشد به طور کلی بیماری به چهار مرحله تقسیم می شود : مرحله ی اول حالت بینابینی دارد ، یعنی حملات مداوم نیست و بیمار کمتر از یک بار در هفته دچار حمله می شود . حملات شبانه آن هم کمتر از یک یا هر دو ماه یکبار است ؛ ولی در مراحل بعدی ، حملات هم در روز و هم شب بیشتر می شود . در هر صورت ، درمان اصلی استفاده از داروهای استروئیدی استنشاقی است که به نوع و شدت بیماری بستگی دارد این باور هم که استروئید بیمار را معتاد یا قلب او را گشاد می کند ، غلط می باشد و قابل قبول نیست .
منبع:ماهنامه ی دنیای زنان شماره ی 47