نماز سنت

فضیلت نماز سنت:

از ابوهریره روایت است که پیامبرr فرمود : (إن أول ما یحاسب به العبد یوم القیامة من عمله صلاته، فإن صلحت فقد أفلح و أنجح، و إن فسدت فقد خاب و خسر، فإن انتقص من فریضة شیئا قال الرب تبارک و تعالی : أنظروا هل لعبدی من تطوع، فیکمل بها ما انتقص من الفریضة ثم یکون سائر عمله علی ذلک)^[1] «اولین چیزی که در روز قیامت انسان از آن محاسبه می‌شود، نماز است، اگر نمازش صحیح باشد، رستگار شده و نجات می‌یابد و اگر خراب و ناقص باشد، زیانکار و خسارتمند می‌شود، و اگر در فرائض نقصی باشد خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید : ببینید آیا بنده‌ام نماز سنت دارد تا با آن کاستی‌های نمازهای فرضش کامل شود؛ سپس سایر اعمالش نیز به همین ترتیب مورد محاسبه قرار می‌گیرد».

مستحب بودن خواندن نمازهای سنت در خانه:

از جابر روایت است که پیامبرr فرمود : (إذا قضی أحدکم الصلاة فی مسجده فلیجعل لبیته نصیبا من صلاته، فإن الله جاعل فی بیته من صلاته نورا)^[2] «هرگاه کسی از شما نماز (فرض) را در مسجد خواند قسمتی از نمازها را برای خانه بگذارد؛ چون خداوند به واسطه نماز نوری را در خانه‌اش قرار می‌دهد».

از زید بن ثابت روایت است که پیامبرr فرمود : (علیکم بالصلاة فی بیوتکم، فإن خیر صلاة المرء فی بیته إلا الصلاة المکتوبة)^[3] «در خانه‌هایتان نماز بخوانید؛ چون بهترین نماز شخص، نماز در خانه‌اش است غیر از نمازهای فرض (که باید در مسجد خوانده شوند)».

انواع نماز سنت:

نماز سنت دو نوع است : مطلق و مقید

سنت مقید به سنتهای رواتب قبل و بعد از نماز (فرض) گفته می‌شود و بر دو نوع می‌باشد : سنت مؤکده و غیرمؤکده.

سنت مؤکده ده رکعت است:

از ابن عمر روایت است : (حفظت عن النبیr عشر رکعات : رکعتین قبل الظهر و رکعتین بعدها، و رکعتین بعدالمغرب، و رکعتین بعد العشاء، و رکعتین قبل صلاة الصبح، و کانت ساعة لایدخل علی النبیr فیها. فحدثتنی حفصة أنه کان إذا أذن المؤذن و طلع الفجر صلی رکعتین)^[4] «از پیامبرr ده رکعت را به خاطر سپردم، دو رکعت قبل از ظهر، دو رکعت بعد از آن، دو رکعت بعد از مغرب، دو رکعت بعد از عشاء، دو رکعت قبل از نماز صبح، و آن وقتی بود که کسی بر پیامبرr وارد نمی‌شد، حفصه به من خبر داد که وقتی مؤذن اذان می‌گفت و فجر طلوع می‌کرد، پیامبرr دو رکعت نماز می‌خواند».

از عایشه(رض) روایت است : (أن النبیr کان لایدع أربعا قبل الظهر، و رکعتین قبل الغداة)^[5] «پیامبرr چهار رکعت (سنت) قبل از ظهر و دو رکعت(سنت) قبل از نماز صبح را ترک نمی‌کرد».

سنتهای غیرمؤکده عبارتند از : دو رکعت قبل از نمازهای عصر، مغرب و عشاء :

از عبدالله بن مغفل روایت است که پیامبرr فرمود : (بین کل أذانین صلاة، بین کل أذانین صلاة، ثم قال فی الثالثة لمن شاء)^[6] «بین هر اذان و اقامه نماز است، بین هر اذان و اقامه نماز است و در سومین بار فرمود: برای کسی که بخواهد».

مواظبت کردن بر چهار رکعت قبل از نماز عصر مستحب است:

از علی روایت است : (کان النبیr یصلی قبل العصر أربع رکعات یفصل بینهن بالتسلیم علی الملائکه المقربین و من تبعهم من المسلمین و المؤمنین)^[7] «پیامبرr قبل از نماز عصر چهار رکعت نماز می‌خواند و بین هر (دو رکعت) با درود بر ملائکه مقربین و مسلمین و مؤمنین و پیروان آنان، فاصله می‌انداخت».

از ابن عمر روایت است که پیامبرr فرمود : (رحم الله امرا صلی قبل العصر أربعا)^[8] «رحمت خدا بر کسی باد که قبل از عصر چهار رکعت (نماز سنت) می‌خواند».

روایاتی که درباره قرائت پیامبرr در بعضی از این نمازها آمده است :

از عایشه روایت است : پیامبرr فرمود : (نعمت السورتان یقرأ بهما فی رکعتین قبل الفجر «قل هو الله أحد» و «قل یا أیها الکافرون»)^[9] «چه نیکو است که دو سوره «قل هو الله أحد» و «قل یا أیها الکافرون» در دو رکعت قبل از نماز صبح خوانده شود».

از ابوهریره روایت است : (أن رسول اللهr قرأ فی رکعتی الفجر «قل یا أیها الکافرون» و «قل هو الله أحد»)^[10] «پیامبرr در دو رکعت(سنت) صبح «قل یا أیها الکافرون» و «قل هو الله أحد» می‌خواند».

از ابن عباس روایت است : (أن رسول اللهr کان یقرأ فی رکعتی الفجر فی الأولی منهما قولوا آمنا بالله وما أنزل إلینا الآیة التی فی البقرة و فی الآخرة منهما : آمنا بالله و اشهد بأنا مسلمون)^[11] «پیامبرr در رکعت اول نماز (سنت) صبح ) قُولُوا آمَنَّا بِاللهِ وَمَا أنزلَ إلَینَا ( را که در سوره بقره است، و در رکعت دوم آیه ) آمَنَّا بِاللهِ و اشهد بأنا مسلمون ( را می‌خواند».

از ابن مسعود روایت است : (ما أحصی ما سمعت رسول الله -صلى الله علیه وسلم- یقرأ فی الرکعتین بعد المغرب و فی الرکعتین قبل الفجر بقل یا أیها الکافرون و قل هو الله أحد)^[12]

«آنقدر شنیده‌ام که رسول الله -صلى الله علیه وسلم- در دو رکعت (سنت) بعد از نماز مغرب و دو رکعت قبل از نماز صبح سوره‌های «قل یا أیها الکافرون» و «قل هو الله أحد» را می‌خواند، که نمی‌توانم آن را بشمارم».

---

^[1]) صحیح : [ص،نس 451 و 452)، ت (411/258/1)، نس (232/1).

^[2]) صحیح : [مختصر م 375]، م (778/239/1).

^[3]) متفق علیه : خ (6113/517/10)، م (781/539/1)، د (1434/321/4)، نس (198/3).

^[4]) صحیح : [الإرواء 440]، خ (80 و 1181/8/3)، این لفظ بخاری است، ت (431/271/1) بنحوه.

^[5]) صحیح : [. نس 1658]، خ (1182/58/3)، د (1240/134/4)، نس (251/3).

^[6]) متفق علیه : خ (627/110/2)، م (838/573/1)، د (1269/162/4)، ت (185/120/1)، نس (28/2)، جه (1162/368/1).

^[7]) حسن : [ص. ت 353]، ت (427/269/1).

^[8]) حسن : [ص. ت 354]، ت (428/270/1)، د (1257/149/4).

^[9]) صحیح : [ص. جه 944]، خز (1114/163/2)، أ (987/225/4)، جه (1150/363/1).

^[10]) صحیح : [مختصر م 360]، م (726/502/1]، د (1243/135/4)، نس (156/2)، جه (1148/363/1).

^[11]) صحیح : [ص. نس 905]، م (727/502/1)، نس (155/2)، د (1246/137/4).

^[12]) حسن صحیح : [ص. ت 355]، ت (429/270/1).